Przedawnienie wynagrodzenia członka rady nadzorczej spółki akcyjnej

Nie dwa, a trzy lub nawet dziesięć lat może mieć na dochodzenie zapłaty członek rady nadzorczej spółki akcyjnej wynagradzany zgodnie z art. 392 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej „KSH”).

 

Zasady wynagradzania członków rady nadzorczej

Zgodnie z regulacjami kodeksu spółek handlowych członek rady nadzorczej może pełnić swoją funkcję nieodpłatnie lub za wynagrodzeniem. Przepis art. 392 § 1 KSH z wskazuje, że na mocy postanowień uchwały walnego zgromadzenia lub też samych zapisów statutu spółki można określić sposób wynagradzania członków rady nadzorczej z tytułu sprawowanej przez nich funkcji. Wynagrodzenie może zostać określone kwotowo lub też poprzez wskazanie na sposób jego wyliczenia. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że określając wysokość oraz sposób wypłaty takiego wynagrodzenia należy mieć przede wszystkim na względzie charakter pełnionej przez członka tego organu funkcji, jak również sam rodzaj działalności wykonywanej przez spółkę (tak Zbigniew Jara [w:] Kodeks spółek handlowych pod red. Zbigniewa Jara, BeckOK, 2013, wyd. 5). Różnie bowiem funkcjonują spółki, a w ich ramach ciało kolegialne, jakim rada nadzorcza. Jedne spotykają się częściej inne rzadziej, część z nich w sposób usystematyzowany, pozostała zaś doraźnie. Jedyne ograniczenie w tym zakresie stanowi chyba art. 389 § 3 KSH, który wskazuje, że rada nadzorcza powinna być zwoływana w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż trzy razy w roku obrotowym. Stąd też w niektórych przypadkach uzasadnione będzie ustalenie wynagrodzenia w postaci oznaczonej kwoty pieniężnej z tytułu uczestnictwa w pojedynczym posiedzeniu, a czasem też określenie wynagrodzenia ryczałtowego wypłacanego członkowi rady nadzorczej miesięcznie. W oparciu o te same kryteria uzgadniana będzie też wysokość takiego wynagrodzenia.

 

Okres przedawnienia roszczenia członka rady nadzorczej

W kwestii zasad dotyczących sposobu ustalenia reżimu rządzącego przedawnieniem roszczeń członków rad nadzorczych w spółkach akcyjnych pojawiła się ostatnimi czasy kontrowersja. Jej istota, jak się wydaje,  sprowadza się do ustalenia jaki charakter prawny posiada stosunek łączący członka rady ze spółką. Czy można do niego stosować terminy przedawnienia ustalane na zasadach ogólnych w oparciu o przepisy art. 118 kodeksu cywilnego (dalej „KC”), czy raczej w tym wypadku zastosowanie powinna znaleźć norma szczególna z art. 751 KC. W zależności od reprezentowanego interesu korzystniejsze mogłoby okazać się powołanie się na trzy (dla świadczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz świadczeń okresowych) lub też dziesięcioletni okres przedawnienia (dla pozostałych) lub też dwu letni przewidziany dla roszczeń ze stosunku obligacyjnego, jakim jest umowa zlecenia.

Powyższe stało się w końcu przedmiotem badania Sądu Najwyższego. Przyczynkiem do rozważań stało się pytanie Sądu Apelacyjnego w Warszawie o następującej treści: ?Czy roszczenie członka rady nadzorczej w spółce akcyjnej o wynagrodzenie, przyznane zgodnie z art. 392 § 1 k.s.h. przedawnia się na podstawie art. 751 pkt 1 k.c.? Ostatecznie Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że roszczenie o zapłatę wynagrodzenia członka rady nadzorczej nie przedawnia się, jak tego chcieliby niektórzy w terminie dwóch lat, a na zasadach ogólnych określonych a art. 118 KC (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. akt: III CZP 104/13).

W uzasadnieniu ustnym jeden z sędziów orzekających wskazał, że takie, a nie inne stanowisko Sądu Najwyższego jest podyktowane okolicznością, iż w jego ocenie stosunek członkostwa w radzie nadzorczej w spółce akcyjnej w rozwiązaniu kodeksowym, nie może zostać uznany za stosunek umowny, a raczej stosunek o charakterze korporacyjnym.

Uzasadniające przywołane stanowisko wydaje się też wyliczenie sporządzone na potrzeby ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „PIT”). Jak to wynika z art. 13 pkt 7 PIT, za przychody uzyskiwane z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody otrzymywane przez osoby niezależnie od sposobu ich powołania, należące do składu zarządu, czy rad nadzorczych. W takim układzie wynagrodzenie członka rady nadzorczej spółki akcyjnej, stanowi dla niego przychód z działalności wykonywanej osobiście. Uzasadnione będzie więc stosowanie do niego przepisów ogólnych, gdyż wobec wskazanego brak jest podstaw do zastosowania przepisu szczególnego.

Na marginesie niejako należy zauważyć, że powyższe rozważania pozostają aktualne w przypadku, gdy funkcja członka rady nadzorczej jest pełniona wyłącznie w oparciu o stosunek powołania.  Zdarzają się bowiem przypadki, gdy wynagrodzenie członków rady jest ustalane w oparciu o umowę o pracę lub też umowę zlecenia. W takich wypadkach termin przedawnienia należałoby, jak się wydaje, odnieść do charakteru przedstawionych stosunków prawnych.

 

Wnioski końcowe

 

W świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego przesądzone zostało, że roszczenia członka rady nadzorczej spółki akcyjnej wynagradzanego zgodnie z art. 392 § 1KSH będą ulegały przedawnieniu na zasadach ogólnych z KC. Jednak w chwili obecnej niejasna pozostaje jeszcze kwestia, jaki precyzyjnie okres przedawnienia, tj. trzy, czy dziesięcioletni, będzie tu miał zastosowanie. Powyższe, jak należy przypuszczać, zostanie wyjaśnione w sporządzonym do uchwały uzasadnieniu. Jednak podobnie, jak w przypadku określania zasad wynagrodzenia w odniesieniu do sposobu jego wypłaty, czy też wysokości, pierwszorzędne znaczenie może mieć charakter pełnionej funkcji przez danego członka rady nadzorczej, jak również sposób jej realizacji.

Autor:

 

Julia Regulska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p. 

Żródło zdjęcia: www.sxc.hu